ޓްރޮމާޓައިޒްޑް ކުދިންނަށް ނަފްސާނީ އެހީތެރިކަން ބޭނުންވޭ!

ޣައްޒާގެ މެދުތެރޭގައި އޮންނަ ޑެއިރް އެލް ބަލާހު – ޣައްޒާގެ މެދުތެރޭގައި ހުންނަ އަލް އަގްސާ ޝަހީދުން ހޮސްޕިޓަލުގެ ބިޒީ ގޯތިތެރޭގައި ނަފްސާނީ މާހިރު މުހައްމަދު އަބޫޝާއިޝް ވަނީ އެތަނުން ހިމާޔަތް ހޯދާ ކުދިންނަށް އަވަސް ނަފްސާނީ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ޖާގައެއް ހަދާފައެވެ. އަބޫޝާއިޝް އިން ހޮސްޕިޓަލުގެ ހޯލްވޭތަކާއި ހުޅުވިފައިވާ ތަންތަނުގައި ކުޑަކުދިންނަށް ހަރަކާތްތައް ފޯރުކޮށްދެއެވެ.

ހަނގުރާމައިގެ ފުރަތަމަ ދުވަސްތަކުން ފެށިގެން ގާތްގަނޑަކަށް 300 އާއިލާއިން ވަނީ އެ ހޮސްޕިޓަލުގައި ހިޔާވަހިކަން ހޯދާފައެވެ. އުތުރުގައި އޮންނަ ޣައްޒާ ސިޓީގެ ރައްޔިތުން ސްޓްރިޕްގެ ދެކުނު ފަރާތަށް ބަދަލުވުމަށް އިސްރާއީލުގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން އެންގުމާ ގުޅިގެން އަދަދުތައް ދަނީ އެއްވަރަކަށް އިތުރުވަމުންނެވެ. ބިރުވެރިކަމާއެކު ކުދިން ޓެންޓޭޓިވްކޮށް އަބޫޝާޝީޝް އިންތިޒާމްކުރާ އެކްޓިވް ސަރކަލްއަކާ ގުޅިގެން މަޑުމަޑުން އެތެރެއަށް ވަނުމަށް ދައުވަތުދެއެވެ.

އޭގެ ތެރޭގައި 10 އަހަރުގެ ހަމްސާ އިރުޝީ، ވިދާ ހިނިތުންވުމަކާއެކު، ވަށައިގެން ތިބި އެހެން ކުދިންނާއެކު އަތްޖަހާލައެވެ. އޭނާ ކިޔައިދިނީ ޣައްޒާ ސިޓީގެ އިރުމަތީ ސަރަހައްދުގައި ހުންނަ އަލްދަރާޖް ނަމަކަށް ކިޔާ ސަރަހައްދުގައި ހުންނަ އޭނާގެ އާއިލާގެ ގެއިން ވަކިވި ވާހަކައެވެ.

"މިދިޔަ ހުކުރު ދުވަހު މަންމަ އާއި އެއްބަނޑު އެއްބަފާ 3 ކުދިން އަހަރެންނާއެކު ދޮންބައްޕަގެ ގެއަށް ދިޔައީ ޑެއިރް އެލް ބާލާގައި،" ޝިފާ ބުންޏެވެ. “އެހެން ނަމަވެސް ހަމަ އެރޭ އިސްރާއީލުގެ ވައިގެ ހަމަލާތަކުގައި ދޮންބައްޕަގެ ގެއަށް އަމާޒުކޮށް އެމީހުންގެ މުޅި އާއިލާ ޝަހީދު ކޮށްލި.” ކުޑަ ހިނދުކޮޅަކަށް ހަމްސާ ކަރުނަތަކާ ކުރިމަތިލާން ފެށުމުން، ދެން ކުރިއަށް ދިޔައެވެ. “އަހަރެމެން ތިބީ ސީދާ ހަޅުތާލާ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ދުރު ކޮޓަރިއެއްގައި. މަންމައަށް ކުދިކުދި އަނިޔާތަކެއް ލިބި، އިމާރާތުގެ ދަށުން އަހަރެމެން ސަލާމަތް ކުރަން އެމީހުންނަށް ކާމިޔާބު ކުރެވުނެވެ.

އެރޭ ދޮންބައްޕަގެ ގޭގައި ތިބި މީހުންގެ ތެރެއިން ބޮމުގެ ހަމަލާއިން ސަލާމަތްވީ މަންމައާއި ތިން ބޭބެއިންނާއި ދެ ކޮއްކޮއިން އެކަންޏެވެ. އޭނާގެ ދޮންބައްޕައާއި އެމީހުންގެ އާއިލާތައް މަރާލިއެވެ. ހަމްސާގެ ބައްޕައާއި އެހެން އެއްބަނޑު އެއްބަފާ ކުދިން އަދިވެސް ތިބީ ޣައްޒާ ސިޓީގައެވެ.

ސިހުމެއް ލިބުނު ނަމަވެސް، ހަމްސާ ނަފްސާނީ އެހީތެރިކަމުގެ ހަރަކާތްތަކުގައި ހީވާގިކަމާއެކު ބައިވެރިވެ، ހަނގުރާމައަށް ބިރުގަންނަ ވާހަކަ ދައްކައެވެ. އެކަން ނިމުމަކަށް އައުމަށް ކެތްމަދުވެފައިވާ ކަމަށް ވެސް ޝިފާނާ ބުނަނީ “އަހަރެންނަށް ރައްކާތެރިކަމެއް އިހުސާސެއް ނުކުރެވޭ” ކަމަށެވެ.

އަވަށްޓެރިޔާގެ ގެއަށް ބޮން އެޅުމުން ސަލާމަތްވި އުމުރުން 12 އަހަރުގެ މަލާކް ޚަތާބު ބުނީ ޣައްޒާގެ މެދުތެރޭގެ އަލް އަގްސާ ޝަހީދުންގެ ހޮސްޕިޓަލުގައި ޝިފާ ދިނުމުގެ ހަރަކާތްތަކަށް ކުޑަކުދިން ކެތްމަދުވެފައިވާ ކަމަށެވެ.

މީގެ އިތުރުން އާންމުކޮށް ދިއިރް އެލްބާލާ ކޭމްޕްގައި ދިރިއުޅޭ އުމުރުން 12 އަހަރުގެ މަލާކް ޚަތާބު ވަނީ އެ ހަރަކާތްތަކުގައި ބައިވެރިވުމަށްފަހު އުފާ ފާޅުކޮށްފައެވެ. އެކަމަނާ ވިދާޅުވީ އެކުދިންގެ ރޫހު އުފުލުމަށް އެހީތެރިވުމަށް މިފަދަ އިތުރު ހަރަކާތްތަކެއް ހިންގުމަށް ކުދިން ކެތްމަދުވެފައިވާ ކަމަށެވެ. މަލާކް ކިޔައިދިނީ މީގެ ހަފްތާއެއްހާ ދުވަސް ކުރިން އޭނާގެ އާއިލާއާއެކު އެމީހުންގެ އަވަށްޓެރިޔާގެ ގެއަށް ބޮން ގޮއްވާލުމުން ބިރުގަނެފައިވާ ބިރުވެރި ރެއެކެވެ. އެކަމަނާ ސިފަކުރެއްވި ގޮތުގައި އެމީހުން ކުއްލިއަކަށް ހޭއެރުނީ ވެއްޓިފައިވާ ކުނިތަކެއްގެ ސަބަބުން ކަމަށާއި، އޭގެ ފަހުން ބޮޑު ގޮވުމެއް ގޮވި ކަމަށެވެ. މަލާކް އިމާރާތުގެ ދަށުގައި ތާށިވެފައި އޮއްވާ ފެނުނީ، ބައްޕަ ިތްވަރާއެކު އޭނާ ސަލާމަތުން ބެހެއްޓުމަށް މަސައްކަތް ކުރިއެވެ. ފަހުން ސިވިލް ޑިފެންސް ޓީމުތަކުން ވަނީ އެމީހުން ސަލާމަތްކޮށްފަ އެވެ. ބޮމުގެ ހަމަލާގެ ސަބަބުން ޚަތަބު އާއިލާގެ ގެއަށް ވެސް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބިފައިވާއިރު، ކައިރީގައި ހުރި އެހެން ގެތަކަށް ވެސް ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކެއް ލިބިފައިވެ އެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން ހޮސްޕިޓަލުގައި ހިމާޔަތް ހޯދަން މަޖުބޫރުވެ، މިހާރު އެމީހުން ނިދަނީ ބިންމަތީގައި އެވެ. ނިދާނެ އެނދުތަކެއް ނެތެވެ.

"ބައްޕަގެ އަޑު ފަނޑުވެގެން ދިޔައީ"

އަނަސް އަލް މަންސީ ސަލާމަތްވީ އިސްރާއީލުން ވައިގެ މަގުން އޭނާގެ ގެއަށް ދިން ބޮމުގެ ހަމަލާގައި، ނަމަވެސް އޭނާގެ ބައްޕަ މަރުވި އެވެ.

ކައިރީގައި ހޮސްޕިޓަލުގެ ގޯތިތެރޭގައި އުމުރުން 12 އަހަރުގެ އަނަސް އަލް މަންސީ ބިންމަތީގައި މެޓްރެސްއެއްގެ މަތީގައި އޮށޯވެގެން އޮތްއިރު، އޭނާގެ ވަށައިގެން ކުރިއަށްދާ ކުދިންގެ ހަރަކާތްތަކަށް ޝައުގުވެރިކަމެއް ނެތް ކަހަލަ އެވެ. ފުރަތަމަ ދެކޮޅުވެރިކަމަށްފަހު އަނަސް އެންމެ ފަހުން އަލްޖަޒީރާއާ ވާހަކަ ދައްކަން އެއްބަސްވީ އޭނާގެ ދޮންބައްޕައާ ދެއްކި ގަބޫލުކުރުވަނިވި ވާހަކަތަކަކާ ގުޅިގެންނެވެ.

އެ ހަރަކާތްތަކަށް ޝައުގުވެރިކަން ކުޑަކަން ހާމަކުރައްވައި ވިދާޅުވީ، “އަހަރެންގެ އެއްވެސް ކަމެއް ކުރުމުގެ ޝައުގުވެރިކަމެއް ނެތް” ކަމަށެވެ. ދެން އަނަސް ކިޔައިދިނީ މީގެ ހަފްތާއެއްހާ ދުވަސް ކުރިން ޑެއިރް އެލްބާލާގައި ހުންނަ އެމީހުންގެ ގެއަށް ވައިގެ މަގުން ހަމަލާދީ ބައްޕައާއި ދައްތައަށް ލިބުނު ހިތާމަވެރި ގެއްލުމެވެ. އޭނާ ސިފަކުރެއްވީ އެމީހުން ނިދާފައި އޮއްވާ ކުއްލިއަކަށް ބޮޑު ގޮވުމަކުން އެ ހަމަޖެހުން ފުނޑުފުނޑުކޮށްލި ރެއެކެވެ. “ޝަހާދަތައިން” (އީމާންތެރިކަމުގެ އިޢުލާން) ކިޔުމަށް އިރުޝާދު ދިނުމުން، ބައްޕަގެ އެންމެ ފަހު ބަސްތައް ފިޔަވައި، އެ ވަކި ތަފްސީލުތައް އަނަސްއަށް ހަނދާނެއް ނުވިއެވެ. “ބައްޕަގެ އަޑު މަޑުމަޑުން ފަނޑުވެގެން ދިޔައިރު، އަހަރެން ފެނުނީ ކުނިކޮށިތަކާއި ވެލިގަނޑުގެ ދަށުގައި ވަޅުލެވިފައި ހުރިތަނެވެ. ބައްޕައަށް ގުޅީމަވެސް ޖަވާބެއް ނުދިނީ” އަނަސް ބުންޏެވެ.“ ވާހަކަ ދައްކަމުން ދިޔައިރު އަނަސް ބުރަކަށި ހާމަކޮށްލުމުން ގިނަ އަދަދެއްގެ ޒަޚަމްތައް ފެނުނެވެ. އެ އާއިލާ ސަލާމަތް ކުރުމުގެ ކުރިން ދުވަސްކޮޅަކު އިމާރާތުގެ ދަށުގައި ތާށިވެފައި އޮތެވެ. “ބޭބެއަށް ވެސް ބުރަކަށީގައި ވަރަށް ބޮޑަށް އަނިޔާވެ، ހިނގާބިނގާވެ އުޅެވޭ ގޮތް ނުވެ، ފައިގައި އަނިޔާވުމުން މަންމަ އަދިވެސް ހޮސްޕިޓަލުގައި އެބަހުރި.”

އަނަސް ބުނީ ހަނގުރާމަ އަވަހަށް ނިމުމަކަށް އައުމަށް އެދޭ ކަމަށާއި ނަމަވެސް އާދައިގެ ދިރިއުޅުމެއްގެ ސިފައަކަށް އެނބުރި އައުމުގެ އެއްވެސް ޝައުގުވެރިކަމެއް ނެތް ކަމަށެވެ. “ދިރުމެއް ނެތް” އޭނާ ބުންޏެވެ.

އެ ހޮސްޕިޓަލުގެ ނަފްސާނީ ސިއްހަތުގެ ޔުނިޓުން މި ކުދިންނަށް އެހީތެރިވުމަށް ހާއްސަ ކޮމިޓްމަންޓެއް ކޮށްފައިވާ ކަމަށް އަބޫޝާވިޝް ވިދާޅުވި އެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ގިނަ މީހުންގެ ގާތްތިމާގެ މީހުން ޒަޚަމްވެފައި ނުވަތަ މަރުވެފައި، ނުވަތަ ގެދޮރު ދޫކޮށް ގޮސް މިހާރު ހޮސްޕިޓަލުގައި ހިޔާވަހިކަން ހޯދަމުންދާއިރު، އެ ހުރިހާ ކަމެއްގެ ސަބަބުން ނަފްސާނީ ދުޅަހެޔޮކަމަށް ބޮޑު ގެއްލުމެއް ލިބިފައިވާ ކަމަށް ވެސް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. އަބޫޝާވިޝް ވިދާޅުވީ އެ ކުދިންނަށް ލިބުނު ޓްރޮމާގެ ސަބަބުން ނަފްސާނީ އަދި ޖިސްމާނީ ގޮތުން ވެސް ހާސްކުރުވަނިވި އަލާމާތްތަކެއް ކުރިމަތިވަމުންދާ ކަމަށެވެ. "ބަނޑުގައި ރިއްސުމާއި، ބޮލުގައި ރިއްސުމާއި، ފައިގައި ރިއްސުމާއި، އިޚްތިޔާރަކާ ނުލައި ކުޑަކަމުދިއުމާއި ހިތުގެ ތެޅުން ފަދަ އަލާމާތްތަކަކީ ޣައްޒާގައި ކެތްތެރިކަމެއް ނެތި ބޮން ގޮއްވާލުމުގެ ސީދާ ނަތީޖާތަކެއް،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

އަބޫޝާވިޝް އިތުރަށް ވިދާޅުވީ މައިންބަފައިން ގެއްލި، އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުގައި ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން ތާށިވެފައި ހުރުމަށް ފަހު އިމާރާތްތަކުގެ ދަށުން ސަލާމަތް ކުރުމުން ގިނަ ކުދިންނަށް ޕޯސްޓް ޓްރޮމެޓިކް ސްޓްރެސްގެ ސާފު އަލާމާތްތައް ފެންނަމުންދާ ކަމަށެވެ. "މިއީ މުޖުތަމައުގެ އެންމެ ނާޒުކު މެންބަރުން ކަމަށްވާ ކުޑަކުދިން ތަހައްމަލު ކުރަން ޖެހޭ ވަރަށް ވުރެ މާ ބޮޑު ހިތާމަވެރި އަދި އުނދަގޫ ހާދިސާތަކެއް،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.

“އެ ތެރަޕީޓިކް ހަރަކާތްތަކަކީ ކުޑަކުދިންނަށް ކުރާ ޓްރައުމަޓިކް އަސަރުތައް ކުޑަކުރުމަށް މުހިންމު އިސްލާމީ ނަފްސާނީ އެހީތެރިކަމެއްގެ ގޮތުގައި އަދި އަވަސް އިންޓަރވެންޝަނެއްގެ ގޮތުގައި ޚާއްސަކޮށް ހިނގަމުންދާ ކޯޅުންތަކުގެ ތެރޭގައި. “ހަނގުރާމަ ނިމުމާ ގާތްވާނެ ވަގުތީ އުޑުމައްޗެއް ނެތް. އެހެންކަމުން މި ހަރަކާތްތަކުގެ އެހީގައި އެމީހުންނަށް ކެތްކޮށް، ކެތްތެރިވެ، ވަށައިގެން ހިނގާ ކަންކަމަށް ހޭނުމަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ،” އަބޫޝާވިޝް ނިންމަވާލެއްވި އެވެ.